De zon komt op (nou ja) en hij gaat weer onder.
Je wilt niet de rijkste persoon op de begraafplaats zijn, zei Tony Robbins ooit ten tijde van zijn aanstelling bij het World Economic Forum: geld is geen einddoel, het is een tussenstap naar verandering, naar impact. Toen we begin deze week op een grafheuvel stuitten, een koergan1Een grafheuvel met een specifieke opbouw: een steenophoping met een diameter tot vijftig meter, met daaronder een diepe uitgegraven grafkamer, gestut met houten balken., verwachtte ik confetti uit beide einden van een regenboog, een fanfarekorps van albatrossen. Daar, een tiental meter onder ons – we stonden op een kale vlakte en het regende, maar we zagen ademloos toe hoe de 4D-projectie rondom ons kleurrijker, geuriger en gedetailleerder werd, tot we in een muffige cabine van ingekerfd hout stonden, bedekt door een metersdikke laag stenen en een beschermende ijslens met naast ons een vrouw, mogelijk jong, tatoeages van boven tot onder. Vier hondachtigen om haar heen, eveneens gemummificeerd, vermoedelijk tegelijk begraven. Een ijsmummie, puntgaaf gepreserveerd!
Hield zij ook het meest van de ochtend, van de hoop en efficiëntie die schuilt in het eerste licht? Bij zonsopkomst heb ik mijn team terug naar de basis gestuurd. Met het gevaar als een anachronisme te klinken – ik laat mijn professie doorgaans voor zich spreken – denk ik dat alleen eenzaamheid en contemplatie hier uitkomst bieden: een erfenis van voorouders heeft het vermogen een groep mensen te verbinden, haar een wij-gevoel te verschaffen, en sentimenten van trots, eer en geworteldheid. Er ligt een vrouw in de grond, and she’s got what it takes: legendes komen voort uit stille oorden, niet uit de lawaaierige centra van beschaving. Het is aan mij haar een verhaal te geven, een die ons reden tot leven geeft. Mijn mensen verlieten onze veldtent schoorvoetend, uit misplaatste beleefdheid misschien, maar eenmaal buiten stoven ze de mist in. Een dag reizen naar
Zelfs nu nog ligt Bellingshausen afgelegen, des te meer sinds de overstromingen. En ondanks zijn gunstige ligging en met tussenpozen groenachtige omgeving is de plaats nog geen fractie zo bruisend als
We hebben een smalle schacht gegraven en ik ben afgedaald, in mijn eentje de tombe in; om haar droge vel werkelijk te zien, te ruiken. Het einde is nooit ver weg in Antarctica, maar ik heb niet eerder samengewerkt met archeologen die terugdeinzen voor de aarde: doodsbenauwd zijn ze, door schimmige bacteriën en DDT-uitbraken3Het DDT-virus, later bekend als het Jericho-virus, brak eerder in 2150 uit nabij
Ha, een prinses! En jazeker, van vijfduizend jaar oud. Wat kan ik zeggen over zo’n geïsoleerde mummy, enkel omgeven door vier wolven? Een heerseres; de tatoeages op haar armen doen me dat concluderen. Toen ik mijn neus zowat op haar huid legde, wist ik van boven tot onder mythische dieren te onderscheiden: een griffioen en een sneeuwpanter met de poten van een schaap en de staart van een vos, om haar in het hiernamaals te helpen haar bloedverwanten te vinden. N=1, goed – maar hoe meer inkt, zou ik zeggen, hoe hoger iemands rang. Ze staat daarin niet alleen; ik ken een rij voorchristelijke steppevolkeren voor wie dat ook gold, die bovendien dezelfde grafbouwtechnieken hadden: de Scythen, de Pazyryks. Siberisch bloed. Kan dat: zo’n toeval, zo’n afstand – als ik vanuit Omsk… Dan kan zij… We kennen immers ook dezelfde zon?
Ach, toeval. Eeuwenlang eisten naties vanover de hele wereld stukken Antarctica op, nog ver voor het bewoonbaar werd: de Noren, de Australiërs, de Nieuw-Zeelanders. Wij niet. We hebben miljarden in Antarctisch onderzoek gestoken, op een plek waar we als vanzelf naartoe gezogen werden, bescheiden vertrouwend op onze uitzonderlijkheid. Natuurlijk is dit de ontdekking van de eeuw. Tot nu toe teerde Antarctica op de Yamana Beach Skull4Die werd opgegraven in 2003, eveneens op de Shetlandeilanden., de schedel van een vrouw die begin achttiende eeuw werd geroofd in Latijns-Amerika, vermoedelijk door zeehondenjagers, en als een zak afval op de Shetlandkust werd achtergelaten. In één klap begint onze geschiedenis duizenden jaren eerder, vele malen glorieuzer. Dit is geen nieuw nationalisme, dit is geen territoriumclaim; dit is een herziening van Antarctica’s historische tijdlijn, een nieuwe start. Immers, een roemruchte geschiedenis betekent een roemruchte toekomst.
