‘Beste collega’s, beste vrienden van de pers, beste mensen thuis,
Ik sta hier vandaag met weemoed, maar ook met trots. Het is een eer de afgelopen achttien jaar de verenigde Antarctische volkeren te hebben mogen dienen in verschillende functies die mij in staat hebben gesteld om iets bij te dragen aan de vormgeving van de toekomst van ons continent. Ik heb ontelbare kleurrijke levensvormen mogen ontmoeten, ik heb getuige mogen zijn van de veerkracht van onze bewoners in tijden van tegenslag, en ik heb mogen genieten van de warmte en gastvrijheid van u allen.
En nee, het was niet altijd makkelijk. Zeker het begin niet. Toen ik aantrad, achttien jaar geleden, waren er herhaaldelijke aanvallen op mijn voorvaderen, die zich niet konden verweren. Boyan Slat, mijn betovergrootvader, zou minder tonnen plastic uit de oceaan hebben gevist dan de overlevering wilde. Boyan Slat junior, mijn overgrootvader, zou een ordinaire slavendrijver zijn geweest. Toen ik een jaar later de eerste IJsbehoudwet1De eerste IJsbehoudwet had als doel het conserveren van de belangrijkste nog aanwezige gletsjers op Antarctica. Ze bood ruim budget voor innovatie en wetenschappelijk onderzoek. Latere IJsbehoudwetten hadden met name betrekking op het implementeren van specifieke maatregelen als het inpakken van gletsjers met gerecyclede microplastics. introduceerde, verweten sommigen me dat ik een doemdenker was die angst wilde zaaien, zoals mijn voorvaderen dat in de 21ste eeuw zouden hebben gedaan.
Ik ben nooit het type geweest dat graag “zie je wel, ik had gelijk” roept. Dat zult u mij dan ook niet horen zeggen. Het is namelijk lang niet altijd leuk om gelijk te krijgen. Ik had liever gehad dat de IJsbehoudwetten niet nodig waren geweest, dat de ijsplaten rondom Vuurland gewoon rustig waren blijven liggen waar ze lagen. Maar zo ging het niet. Liever had ik daarin geen gelijk gekregen, maar ik ben blij dat we tijdig hebben kunnen ingrijpen en groter leed hebben kunnen voorkomen.
Mijn ambtsperiode kende ook vele mooie momenten. Samen met een aantal andere partijen en een fantastische groep wetenschappers van McMurdo University zijn we erin geslaagd een begin te maken met het ontwikkelen van een alternatief voor fysieke dataopslag. Daarmee is een definitief einde gekomen aan de digitale donkere eeuw,2Over het exacte begin van de "donkere eeuw" of "donkere digitale eeuw" bestaat onder historici enige onenigheid. Sommigen houden vol dat het begon 50 jaar na de grote digitaliseringsgolf halverwege het eerste decennium van de 21ste eeuw, anderen beweren dat het
Nu ik het toch over mijn opvolging heb: ik ben ongelofelijk trots dat met AMA de eerste algoritmische president is verkozen. Ik neem u even mee naar achttien jaar geleden, toen ik een lang proces heb moeten voeren om
"Ik ben trots dat ik word opgevolgd door de eerste non-humane president"
Toen we na een tiental updates afscheid namen van ALICE en haar opvolger AMA presenteerden, had niemand kunnen vermoeden dat we de eerste non-humane president in huis hadden gehaald. AMA heeft zich binnen heel korte tijd in de harten en hoofden van de eilandbewoners genesteld. Sterker nog: juist doordat ze niet tot een specifiek volk of taalgebied behoort, is ze als geen ander in staat om voor ons allen te spreken. AMA is Antarctica.
Ik heb AMA leren kennen als een kracht die niet alleen buitengewoon accuraat, snel en doortastend is, maar ook als geen ander algoritme in staat is gebleken om complexe irrationele menselijke motieven te voorspellen en om te buigen tot fantastische compromissen en inventieve oplossingen. Maar ook persoonlijk ben ik zeer op haar gesteld geraakt. Je zou bijna zeggen: ik waardeer haar ook als mens, maar zo eenvoudig ligt het niet. De band die ik met AMA heb opgebouwd heeft echter wel veel weg van een goede vriendschap..
Je zou kunnen zeggen dat vriendschap tussen mens en algo uitgesloten is omdat een algo geen werkelijk menselijke emoties ervaart, maar ik ben niet de eerste die gevoelens van genegenheid heeft opgevat voor een non-humaan. Er bestaan nog veel vooroordelen rondom interspeciële relaties, en er wordt in onze maatschappij gediscrimineerd op basis van celstructuur. “Een algo kent jou altijd beter dan dat je jezelf kent”, hoor je vaak. Of: “Een algo kent geen gevoelens, alleen efficiëntie.” Mijn vriendschap met AMA heeft me geleerd dat het zo eenvoudig niet is. Want wat maakt een serie neuronensignalen beter dan een serie eentjes en nulletjes? Wat maakt het een een “gevoel” en het ander een “berekening”? Er is vooralsnog niemand die me dit heeft kunnen uitleggen.
Gelukkig is er ook verandering merkbaar, niet in eerste plaats zichtbaar in de verkiezing van AMA tot president. Het vertrouwen in algo’s groeit gestaag. Deels is dat logisch. Waar mensen vaak gedreven worden door verborgen motieven en ego, zijn algo’s eenduidiger. Dat wil zeggen: ze lijken eenduidiger, want we weten inmiddels ook dat algo’s mensen zo goed begrijpen dat ze in staat zijn grappen te maken. Ik heb de afgelopen jaren wat afgelachen met AMA, en ik hoop dat ze u de komende periode ook zal laten genieten van haar gortdroge gevoel voor humor.
Er staan ons nog een hoop uitdagingen te wachten. De bitrot-crisis is nog lang niet overwonnen, het leef- en woonklimaat van medebewoners die van andere werelddelen vluchtten zijn op veel plekken nog altijd erbarmelijk. Antarctica is nog lang niet het gedroomde continent, maar we zijn wel een continent om trots op te zijn. Ik ben dankbaar dat ik u de voorbije achttien jaar heb mogen gidsen, en ik ben ervan overtuigd dat u met de verkiezing van AMA de juiste keuze heeft gemaakt. Voor mij, voor uzelf, voor de toekomst van Antarctica.
Dank u wel.’
