De intercontinentale bus zet me af in het wooncentrum van Yagan Town. Wanneer ik uitstap, word ik begroet door miezerige regen en een lange jongen in een knalblauwe boilersuit. Hij steekt fel af tegen de witte huizen, die kaarsrecht in het gelid staan. Het is niet de plek waar je ’s werelds grootste muzikale sensatie verwacht te ontmoeten. Dat zeg ik tegen Kai Hansson en hij trakteert me op het scheve lachje dat inmiddels de wereld overgaat. ‘Dit is een plek van niks. Maar het is de enige plek waar The Useless Youth geboren kon worden.’
We ontmoeten de overige bandleden in de lokale Hotplate Bar and Steakhouse. De tweeling Gale en Laura Jane Lee – beter bekend als LJ – zit in al even felle boilersuits (geel en rood) op de barkrukken te wachten. Ze hebben beiden lang blond haar. Van de achterkant zijn ze bijna niet van elkaar te onderscheiden, afgezien van een kale pluk aan de zijkant van LJ’s hoofd, waar ze een gedeelte van haar haar heeft afgeschoren.
‘Ik wilde eigenlijk helemaal kaal, maar dit is interessanter’, zegt ze.
‘Als enig meisje heeft ze wat te bewijzen.’ Gale grijnst, LJ rolt met haar ogen. Ook hierdoor zijn ze te onderscheiden: Gale heeft een permanente grijns op zijn gezicht, LJ is – naar eigen zeggen – ‘the serious one’.
De drie ontmoetten elkaar twee jaar geleden, in een buurthuis in
‘Echte muziek’, verduidelijkt Gale. ‘Geen MusicTM.’3Muziek wordt sinds de jaren 2100 veelal automatisch gegenereerd.
Ze lieten elkaar horen wat ze hadden ontdekt: punk uit 1970, grunge van het eind van het decennium erna. Ze werden verliefd op de donkere sound, op het feit dat nummers niet perfect zijn, júist niet. Dit wilden ze ook: muziek maken die authentiek is, er toe doet.
Kai speelde gitaar en zong. Gale leerde drummen4Dodenvloten: gevriesdroogde lichamen worden bewaard op schepen die speciaal voor dit doel zijn gebouwd. Deze schepen varen op internationale wateren om de stijgende dodenbelastingen te ontlopen. Ieder schip heeft een capaciteit van 500.000 lichamen. , LJ tikte een millennial basgitaar op de kop. Het album At World’s End was binnen een week geschreven. Twee weken later was het opgenomen, drie weken later was de clip geregeld voor de single Future You Loathes You. Die clip, waarin de drie op de toppen van de Commonwealth Cliffs staan in hun felle suits, met op de achtergrond de dodenvloten5De VHEM bestaat sinds 1991. In eerste instantie waren de aanhangers van de beweging tegen voortplanting. Na het rampjaar 2102 radicaliseerde de beweging en deden de leden aan ‘self-extinction’, ofwel zelfmoord. van Antarctica, ging niet lang daarna de wereld over.
‘We hebben alle drie de drive om iets interessants te maken. Om iets échts te maken van onze ervaringen op Antarctica’, zegt Kai.
Je zegt dat je er ‘iets van wilt maken’, maar de nummers klinken allesbehalve vrolijk. Hoe rijmen jullie dat met elkaar?
Kai: ‘Het is ook geen vrolijk verhaal. Nergens ter wereld wordt zo’n scheiding gemaakt als op Antarctica, tussen de Nuttigen en de Nuttelozen. Het is een bizarre scheiding, die ervoor zorgt dat iedereen die niet tot de Nuttigen behoort zich of te pletter verveelt, of dertig keer per jaar naar Penguin World gaat.’
Gale: ‘Wanneer je je niet inzet voor het klimaat of voor onderzoek, ben je “nutteloos”. Dat idee willen wij bestrijden: opgroeien hier heeft wél zin, ook als je er niet voor bent gemaakt om klimaatwetenschapper te worden.’
De bandnaam suggereert wat anders.
‘Muziek heeft natuurlijk niet direct nut’, zegt Gale. ‘Helemaal niet in een wereld die vergaat.’
‘Het is ook maar wat je nut noemt’, vult LJ aan. ‘Iedereen denkt tegenwoordig dat nut wordt bepaald door je productiviteit. Maar hebben dingen soms niet ook nut gewoon omdat ze mooi zijn? Of gewoon omdat ze bestaan?’
Een van die mooie dingen is de clip.
LJ: ‘We konden hiermee een heel sterk beeld neerzetten van Antarctica. Het is het contrast dat de clip zo goed maakt: drie jongeren die in felle pakken muziek maken, tegen de dodenvloten op de achtergrond. Het contrast van onze werkpakken met het feit dat wij hier niks te doen hebben. Ik denk dat mensen ook eerder keken vanwege de beelden dan vanwege de muziek.’
‘Ja, de beelden van de dodenvloten en het hoofd van Kai’, zegt Gale vrolijk.
‘Het is mooi omdat het zo lelijk is’, zegt Kai. ‘Een beetje zoals ons album.’ Ze lachen alle drie.
Jullie houden van Antarctica en haten het.
‘Ondanks alles houd ik er vooral van’, zegt LJ. ‘Ik ben hier geboren, het is de enige plek die ik ooit heb gekend. Afgezien van zo’n virtual-realityreis door Europa. Dat zag er leuk uit, maar als ik mijn bril afzette was ik nog steeds hier. Het heeft weinig zin om dat te ontkennen en de hele tijd te wensen dat we ergens anders zijn.’
‘Of te wensen dat we er niet zijn’, zegt Gale, doelend op de Voluntary Human Extinction Movement.6IJsdrums. Een gimmicky maar op Antarctica onder muzikanten populaire variant op de traditionele drumset waarbij de metalen behuizing is vervangen door ijs. De cimbaal en de hi-hat zijn vaak wel van koper, omdat ze anders afbreken wanneer erop wordt geslagen.
Kai fronst. LJ, lachend: ‘Hij haat dat nog erger dan Penguin World.’
Kai: ‘Er is een hele beweging van mensen die vinden dat we beter niet geboren konden worden. Terwijl wij er ook niet voor gekozen hebben om hier te zijn. Dat is ook waar The Useless Youth over gaat: dat we hier zíjn, nutteloos of niet. En dat hele defaitistische idee – dat je maar beter zelfmoord kunt plegen – daar word ik heel boos van. Ja, als je jezelf extinct maakt, verwijder je jezelf uit de wereld. Maar daarmee blijft het probleem – dat de wereld vergaat – nog steeds bestaan. En dan worden wij ermee opgezadeld, de nieuwe generatie moet het maar oplossen.’
Gale: ‘Daarom is punk voor ons het perfecte genre. Wij zijn nou eenmaal boos. Op de wereld, op Antarctica, op de generaties boven ons die zichzelf nu extinct maken.’
Je zou ook kunnen zeggen dat dat dapper is.
Kai: ‘Dapper zijn is iets dóen, ook al is het misschien tevergeefs.’
Zoals een album maken.
Weer dat lachje. ‘Precies.’
