Broers en zussen, welkom.
Ons eerste internationale samenkomen sinds de grote catastrofe1Deze 'catastrofe' is een verwijzing naar een reeks gebeurtenissen in de loop van de tweeëntwigste eeuw. Te beginnen met
Tijd om ons met de tijd te verzoenen.
Afscheid te nemen van het afscheid.
De eeuwigheid te zoeken in doodgewone dagen.
Een eeuw lang hebben we in onze afzonderlijke koloniën vertrouwd op de komst van de dag des oordeels. Vertrouwd op de terugkeer van geliefden die in rampspoed verloren gingen. We leefden in verwachting en in die verwachting lieten we los wat ons duizenden jaren richting gaf. Met terugwerkende kracht is het makkelijk daarover te oordelen, maar laten we niet vergeten hoe de wereld er een eeuw geleden bij lag. Alles wees erop dat het einde had ingezet en daarmee dus onvermijdelijk het begin.
Je kunt de Laatste Generatie veel verwijten, maar niet dat ze geen lef hadden. Ze durfden te breken met wat hun houvast gaf en samen te brengen wat een groot deel van de mensheid millennia lang verdeelde. Ze durfden plaats te maken voor iets nieuws.
Zoiets is makkelijker natuurlijk als windkracht twaalf je wereld omverblaast, als alles wat je vertrouwd is onder water verdwijnt. Als een regenboog je enige troost is en je ’s nachts in het loeien van een zoute storm engelen hoort zingen. Verlies had hen zacht gemaakt en verlangen deed de rest. Onder die unieke omstandigheden is iets revolutionairs gebeurd. De monotheïstische religies verenigden zich in wat ze altijd al deelden: het geloof in een nieuwe tijd.
"Een eeuw is allang geen voorportaal meer."
Wij zijn hier niet samen om dat geloof teniet te doen. We koesteren wat ons bindt, maar in dat grote gebaar van vriendschap ging iets wezenlijks verloren. Iets wat ons duizenden jaren definieerde. We zijn gestopt met bidden, zingen, buigen. We hebben rituelen opgeschort in de overtuiging dat het een kwestie van dagen was tot het einde zich zou aandienen. Dagen werden weken, maanden, jaren en die jaren werden de eeuw waarop wij nu terugkijken. Meer dan dertigduizend dagen van hoopvolle verwachting lieten ons achter met een vraag die niet meer te negeren valt.
Hoe lang nog?
Niemand van ons heeft een concreet antwoord op die vraag. Dus zit er niets anders op dan hem om te vormen tot een vraag waar wij wél mee uit de voeten kunnen.
De ‘hoe lang nog?’ die ons kwelt draaien we hier om.
‘Nog lang, hoe?’
Hoe verder te leven nu het einde uitblijft? Hoe vorm te geven aan het tijdelijke knutselwerk dat de Laatste Generatie in hun verdriet en verwachting vervaardigde? Hoe noem je de generatie na de Laatste Generatie? Hoe plaatsen we onszelf weer terug in de alledaagse tijd?
Onze rituelen zijn verwaterd, onze voorschriften vergeten, onze heilige taal heeft plaatsgemaakt voor het beknopte idioom van directe hoop. We hebben onze geschiedenis losgelaten in de veronderstelling dat de tijd zelf gebroken was en we nu leefden in het korte voorportaal van de eeuwigheid.
Maar een eeuw is allang geen voorportaal meer. We kunnen niet anders dan concluderen dat de tijd ons nog altijd in haar greep heeft en dat betekent dat wij moeten terugkeren naar de traditie. Een mens heeft houvast nodig en wij zijn als vertegenwoordigers van de oudste moraal de aangewezen personen om dat houvast te geven.
Maar welke traditie kiezen we? Welk wereld- en mensbeeld? Welke theologie? Hier liggen kansen. Het samengaan van zoveel religieuze stromingen biedt een gigantische rijkdom aan riten en verhalen. Een week is natuurlijk niet voldoende om alle mogelijkheden tegen het licht te houden, maar we hopen een begin te kunnen maken. In zes overvolle dagen loodsen we u door een groot, gelaagd programma om ons op een nieuw – of eigenlijk een oud – spoor te zetten. Op de zevende dag zullen we samen bidden om wijsheid.
"Welke traditie kiezen we?"
Vandaag staan er drie grote presentaties op het programma die u in wisselende groepen zult bezoeken.
De mensen met een groene sticker beginnen in de groene conferentiezaal. Daar zullen de Mekkaanse Abrahamisten hun voorstel toelichten om de tijd om te draaien. Dat we na de catastrofe de lineaire tijd hebben losgelaten biedt volgens hen mogelijkheden. We kunnen beginnen waar we willen. En aangezien het einde zich voor ons gevoelsmatig al heeft voltrokken stellen zij voor om vanaf nu terug naar het verleden te leven. Zij zullen met u bespreken hoe we ons de tijd kunnen voorstellen als een diepe schacht, gestut door eeuwen, boven ons de toekomst en in de diepte die wij naderen de oorsprong van het leven.
Mensen met een rode sticker mogen naar de rode zaal. De Abrahamisten van Oost-Afrika stellen daar in hun symposium voor terug te keren tot een Mediterraan scheppingsverhaal waarin ruimte en tijd beginnen als licht in een vat. Op een dag breekt dat vat en het licht spat in scherven uiteen. Die miljarden scherven komen terecht in het leven; de planten, de dieren, de mensen, en ook in de taal. Volgens die overlevering is elk woord een heilige snipper licht. En al dat licht, al die scherven, hebben heimwee naar het vat waarin alles bij elkaar was. Dus is elke ontmoeting tussen twee scherven (tussen mensen, dieren, planten, maar ook woorden die een zin zoeken, zinnen die een verhaal zoeken) verlangen van licht naar nog meer licht.
En mensen met een blauwe sticker mogen – u raadt het al – naar de blauwe zaal. De Abrahamisten uit Salt Lake City presenteren daar hun plan voor een verkiezingsshow – de Mahdi 3000. Een internationale speurtocht naar de rechtschapen verlosser. Niet met de bedoeling hem ooit te vinden, ook hier gaat het simpelweg om het geven van richting. Zij baseren zich op een oud geschrift toegeschreven aan een Abrahamist uit wat ooit Europa was. Het verlangen naar de Messias is de Messias. Een nieuwe Messias vinden we volgens die redenering dus simpelweg door het verlangen ernaar aan te wakkeren.
In de gele zaal worden elk uur workshops oude rituelen gegeven. Wassingen, gebeden, gezangen, het ontsteken van kaarsen, het knopen van doeken – alles wat ons ooit houvast gaf.
Ik wens ons een geïnspireerde start van de nieuwe tijd.
