Denkt u dat Samoa’s niet kunnen skiën?

Geachte mevrouw Lesec, beste Angelique,

Twee weken geleden schreef ik u een sollicitatiebrief. Uit het bericht dat ik vanochtend uit uw naam ontving maak ik op dat de functies reeds vergeven zijn. Ik kan uiteraard niet anders dan uw keuzes respecteren. Wat ik echter niet begrijp, is hoe u iemand kunt afwijzen die u nooit ontmoette – of nee, laat ik het minder bescheiden formuleren: wat ik niet begrijp, is hoe u mij kunt afwijzen.

Laat mij, nu ik uw aandacht heb, er nogmaals op wijzen dat ik negen jaar werkervaring opdeed, lesbevoegdheden op niveau drie voor zowel ski als snowboard en snowsurf bezit – vooral dat laatste lijkt me voor u relevant, ik vernam dat u een snowsurfkom onder Mount Garan wilt openen en voorzover ik weet zijn er maar weinig andere werkzoekenden in deze omgeving met een snowsurfdiploma.

Bekijkt u mijn bijlagen, mevrouw Lesec, dan vraagt u zich misschien af waarom ik mijn vorige baan verloor. U moet weten dat het faillissement van onze Sledge Lodge geen kwestie was van wanbeleid, maar van pech. Eind 2148 raakten vier bezoekers met Clostridium Minehoucus ¹De Clostridium Minehoucus-bacterie is vernoemd naar wetenschapper Michelle Minehouce die in 2115 voor het eerst over de ziekmaker publiceerde. De bacterie eiste tussen 2110 en 2150 zo’n tweehonderd levens op en rondom Antarctica. Men vermoedt dat de oeroude bacterie zich eeuwenlang schuilhield in het landijs van Australisch Antarctica, veilig verscholen in karkassen van poolmeeuwen die in een ver verleden, toen Antarctica een paar graden warmer was, in de bergen nestelden. Met het smelten van het ijs werd de bacterie weer actief en besmette Clostridium Minehoucus zowel mensen als dieren. Een grote uitbraak vond plaats op Chinees Antarctica, waar de bacterie rond 2130 de beschermde pinguïnkolonie van het veel bezochte Faxiàn-resort besmette en de populatie decimeerde. Omdat de incubatietijd een aantal uren en soms zelfs dagen betreft, is soms lastig te bepalen waar slachtoffers de bacterie opliepen. Vooral jonge kinderen zijn kwetsbaar voor besmetting en een uitbraak nabij een toeristische attractie kan funest zijn voor bezoekersaantallen. besmet – daarna is hier nooit meer iemand ziek geworden en daarvoor overigens ook niet, je zou dus denken dat de getroffen bezoekers hun infectie elders opliepen, maar vertel dat gezinnen met jonge kinderen die hier zo graag kwamen: ze bleven weg en wie kan het hen kwalijk nemen? Sledge moest worden gesloten. Zoiets kan u ook overkomen, ik kan me dus haast niet voorstellen dat u ons verhaal niet kent.

Dus: waarom liet u mij noch mijn oud-collega’s op gesprek komen? Lag het wellicht aan onze namen? Vooruit, laat me er niet omheen draaien. Wat ik me afvraag, mevrouw Lesec, is of u soms denkt dat Samoa’s niet kunnen skiën. In dat geval zit u er flink naast.

Ik was tien toen ik naar dit continent kwam. Mijn familie was een van de laatste gezinnen die Samoa verlieten. Anders dan veel mensen tegenwoordig denken betekende de vloedgolf van 2122 niet het einde van ons eiland. De kustbewoners waren toen al lang naar Antarctica vertrokken, de golf maakte nauwelijks dodelijke slachtoffers. Wel zette de ramp een groot deel van het binnenland onder water, gelukkig stonden onze huizen en voorzieningen toen al lang op stalen palen. De jaren daarna steeg het water wat, ook leek het volgens mijn vader soms ook wat te dalen. Al met al zou het nog acht jaar duren voor mijn familie de oversteek maakte – ach, u weet zelf ook hoe moeilijk het is om alles wat u lief is achter te laten.

De Eilanders die hier al langer wonen denken steevast dat mijn jeugd verschrikkelijk was. Zij denken aan hun eigen ondergelopen woonkamers, rottende bankstellen en de rellen rond de voedselschaarste, maar denk ik aan vroeger, dan denk ik vooral aan hoe we binnen zaten, ons huis een eiland op een eiland, een minuscule gemeenschap waar rellen zich beperkten tot de strijd om waar we ’s avonds op het familiescherm naar keken. In de winter van 2128 bleef het rustig in onze huiskamer. Mijn ouders, ooms en tante, broer en kleine zusje, we wilden allemaal maar één ding zien: De Olympische Winterspelen, voor het eerst hier, op Antarctica georganiseerd. Eerder dat jaar was oom Fetu vertrokken naar Yagan Town.

Wellicht verklaarde dat een deel van onze fascinatie; ik kan niet ontkennen dat mijn aandacht, bij de zoveelste afdaling van de rodelbaan, ook naar de hoofden in het publiek ging – wie weet stond daar iemand tussen, mijn oom of mijn schoolvriendje Rangi, met sjaals in onze landskleuren. Hoe dan ook werd ik die winter gegrepen door sneeuwsport. Skispringen, snowboarden – snowsurfen was nog geen Olympische discipline, wel deed men nog aan bobsleeën –: gek genoeg waren het niet de deelnemers die me het meest fascineerden, eerder waren het de locaties, die gigantische gladde, witte glijbanen die mijn dagdromen beheersten.

U moet weten, mevrouw Lesec, Angelique: ik had nog nooit sneeuw gezien. Bij ons was alles water; een onbetrouwbare, instabiele en met wat pech ziekmakende substantie. Sneeuw, daarentegen, biedt houvast en geeft vaart, oogt rein, bovendien. Ik was dolblij toen mijn moeder me vertelde dat we naar Antarctica zouden verhuizen en ik zag mezelf, mijn lichaam, al van die immense ijsbanen afsuizen, hoger dan de schommels op onze speelplateaus me ooit zouden kunnen dragen.

Toen we hier in 2130 aankwamen waren de dingen anders dan ik me had voorgesteld. Vanuit het raam van het zoemende busje ²Aan de kust van Australisch Antarctica wordt het openbaar-vervoernetwerk rond 2130 gedomineerd door zelfrijdende elektrische busjes, afdankertjes uit Australië, aangedreven door een enigszins verouderde lithiumbatterij. dat ons van de kust naar Yagan Town bracht oogde Antarctica niet wit en glad, maar kaal en drassig als het land dat we nota bene net hadden moeten verlaten. Wit waren alleen onze hoge, rechthoekige gezinswoningen, droog, ook dat, met voor elke voordeur een stukje gras. Mijn zusje en ik waren desalniettemin opgetogen, de huizen deden ons denken aan het vakantiedorp waar we jaren eerder een winter hadden doorgebracht toen onze eigen woning op Samoa waterklaar gemaakt werd; die huizen waren veel luxer dan we zelf gewend waren, ze stonden op heuvels in plaats van op palen, en die eerste paar weken op Antarctica voelde het of we weer op vakantie waren – tot we onze meegebrachte boeken uit hadden, de weinig enerverende omgeving verkend was en onze haren permanent stijf stonden van het chloor in het plaatselijke zwembad. Toen begonnen we te verlangen naar een thuis dat er niet was.

Mijn ouders kampten ondertussen met hun eigen ongemakken. U moet weten: mijn vader was een matai ³De Samoaanse gemeenschap is van oudsher georganiseerd volgens een matai-systeem, waarbij matai staat voor familiehoofd. Matai waren de afgelopen eeuwen vaak grootgrondbezitters en bekleedden politieke functies. Sinds de jaren zeventig van de vorige eeuw wordt het Samoaanse matai-systeem flink ondermijnd door de massale emigratie van jongeren. Politici worden echter nog altijd matai genoemd, ongeacht hun functie binnen de familiegemeenschap. waar wij vandaan kwamen. Hij bekleedde een hoge politieke functie, dat is waarom we zo lang bleven. Op Antarctica waren de politieke functies reeds vergeven. Men hechtte hier geen waarde aan de status van mijn vader, al respecteerde men zijn ervaring: binnen een maand gaf hij leiding aan twee bouwketen ten noorden van Yagan Town. De machinewerkers daar dronken whiskey om warm te blijven, mijn vader was nu de boeman die hun flacons afpakte. Hij vond het vreselijk dat zijn mannen kwaad over hem spraken maar bewaarde zijn weerwoord voor zijn familie: ‘Lui zijn jullie’, riep hij steevast wanneer hij thuiskwam: ‘Ga naar buiten, ga dit land bewoonbaar maken!’

Ze zeggen dat wij Eilanders dit continent met onze harten en onze passie gebouwd hebben, maar ik weet niet of dat waar is. Net zo goed bouwden we met onze hebzucht en onze verveling en de meesten van ons bouwden helemaal niet, maar bleven in dikke jassen binnen zitten.
Ondertussen vroeg ik mijn moeder haast dagelijks wanneer we sneeuw gingen zien. Echte sneeuw, niet die paar weifelende vlokken die zo nu en dan op ons gazon neerstreken. Zodra het zomer is, zei zij dan – dus ik wachtte en wachtte op zomer, op bloei en zonnestralen, maar het hele jaar door bleef het koud. Sommige maanden was het hooguit wat minder donker.

Het was mijn tante die me, voor mijn twaalfde verjaardag, dan eindelijk naar het Olympisch dorp bracht. We namen de hyperslide naar het westen, een reis van nog geen 45 minuten. Bij de eindhalte stapten we uit, het was nog kouder dan thuis maar dat gaf niet, ik liep, nee, ik rende meteen richting de voet van de berg, waar de Olympische schans toen nog stond. Ik was hier nooit eerder geweest. En nooit eerder had ik door de sneeuw gelopen, maar zodra ik met mijn volstrekt ongeschikte schoenen in de drassige plasjes stond voelde elke gedachte aan Yagan Town – ons gele bankstel en gevlochten kleed, de kunstige rafels aan de gordijnen in de kamer die ik met mijn zusje deelde – als een verre herinnering aan een tijdelijk onderkomen. De schans, Mount Garan, de rodelbaan even verderop en de strook eigele bungalows met laminaatdaken ⁴Halverwege de 21ste eeuw raakt plantaardig laminaat in zwang, maar het materiaal wordt pas echt massaal in productie genomen als men rond 2060 de gewassen die als grondstof voor het laminaat dienen zodanig genetisch manipuleert dat meerdere oogsten per seizoen mogelijk zijn. Decennialang wordt plantaardig laminaat gebruikt voor de bouw van allerhande objecten: huishoudelijke apparatuur, verpakkingen, vervoermiddelen, balkons, daken, complete keukens. Vanaf de jaren tien van de 22ste eeuw boet het materiaal in aan populariteit, de laminaatdaken van de bungalows in het Olympisch dorp zijn een nostalgische knipoog naar de huisjes uit het dorp van de voorlaatste spelen, in 2100 gehouden in Bombay.; dit waren de plekken die ik als kind gezien had, ja, dit was het dorp waar ik als achtjarige uren had doorgebracht, en de kraampjes zoete deegwaren en de gloednieuwe resortpoorten, zelfs de Chinezen en Europeanen in hun felle heattechgewaden, het voelde allemaal vertrouwder dan de plek waar ik de afgelopen twee jaar had gewoond – snap je dat?

Zodra mijn ouders het toestonden ben ik hierheen verhuisd. Ik heb twee stages gedaan, talloze certificaten behaald, op drie plekken lesgegeven: al jaren woon en werk ik op de plek waar u net aankwam.

Beste mevrouw Lesec, ik heb begrepen dat er nauwelijks nog natuursneeuw is waar u vandaan komt. Ik snap dus wat u hier komt doen, de lucht, de hemel heeft u hierheen gedreven, zoals ze mijn familie, mij, en mijn collega’s hierheen dreef. U bent maar een paar jaar ouder dan ik, dus waarschijnlijk kent ook u deze plek uit uw jeugd, keek u in 2128 met uw moeder naar Mount Garan. In dat geval delen we een vroege herinnering, zijn u en ik zussen, in zekere zin. En wij zijn niet in ballingschap, wij zijn thuis – betekent thuis zijn niet dat er geen andere plek is om naar terug te keren?

Mijn voorouders kenden een eeuwenoud gebruik, de 'ava-ceremonie', waarbij zij naasten uit hun kom lieten drinken. Mevrouw Lesec, Angelique: ik reik u mijn kom, mijn tauau, en ik schud u de hand: O le agatonu lena o le fesilafaiga i le afio mai o le malaga fesilafa'i e lenei nu'u ua usi nei o le a faasoa a e tula'i se Tautu.

Mijn vraag aan u, mijn zus, mijn thuisgenoot: wat biedt u mij nu?

Hoogachtend,
Elei Leapama